کد مطلب:1753 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا چشم زخم صحت دارد؟

مرحوم علامه طباطبايي ميفرمايد: چشم زدن نوعي از تأثيرات نفساني است و دليلي عقلي بر نفي آن نداريم، بلكه حوادثي ديده شده كه با چشم زدن منطبق است و رواياتي طبق آن وارد شده، و با اين حال علت ندارد كه ما آن را انكار نموده، بگوييم يك عقيده خرافي است.(1)

بعد ميفرمايد: مراد به ازلاق بابصار در آيه شريفه و ان يكاد الّذين كفروا ليزلقونك بابصارهم لمّا سمعوالذّكرو.(2) به طوري كه همه مفسرين گفتهاند، چشم زدن است.(3)

مسئله چشم زدن و چشم زخم بايد به گونهاي مورد تأمل قرار گيرد كه نه به خرافات كشيده شويم و نه به انكار امري كه در قرآن كريم و در روايات ذكر شده است.

در قرآن كريم آيه شريفه ان يكاد الذين كفروا ليزلقونك بابصارهم لمّا سمعوا الذّكر و يقولون انّه(4) لمجنون به نظر همه مفسران دلالت بر چشم زدن ميكند و معناي آيه اين است: به تحقيق آنها كه كافر شدند، وقتي قرآن را شنيدند، نزديك شد با چشمهاي خود تو را به زمين بيندازند، يعني با چشم زخم خود تو را بكشند.

در روايات اسلامي نيز تعبيرات صريحي ديده ميشود كه وجود چشم زخم را تأييد ميكند و دعاهايي در رفع آن نيز ذكر شده است. در روايات مختلفي آمده است: العين حق؛(5) چشم زخم حق است.

در حديثي ميخوانيم كه اسماء بنت عميس خدمت پيامبر(ص) عرض كرد: گاه به فرزندان جعفر چشم ميزنند، آيا رقيهاي براي آنها بگيرم (منظور از رقيه دعاهايي است كه مينويسند و افراد براي جلوگيري از چشم زخم با خود نگه ميدارند و آن را تعويذ نيز ميگويند)؟

پيامبر(ص) فرمود: آري، مانعي ندارد. اگر چيزي ميتوانست بر قضا و قدر پيشي گيرد، چشم زدن بود.(6) در حديثي ديگر آمده است كه پيامبر(ص) براي امام حسن(ع) و امام حسين(ع) رقيه يا تعويذ گرفتند.(7). همه اين مطالب ذكر شده دلالت بر اين دارد كه چشم زخم صحت دارد و آثار مخرّبي ميگذارد كه اين آثار را ميتوان با تعويذ و دعا بي اثر كرد. البته اين دعاها و توسلها به فرمان خداوند براي خنثي نمودن اثر مخرّب چشم زخم است. قبول تأثير چشم زخم به طور اجمال به اين معنا نيست كه به كارهاي خرافي و اعمال عوامانه در اين گونه موارد پناه برده شود كه هم بر خلاف دستورهاي شرع است و هم موجب تأثير نامطلوب در اذهان افراد آگاه (به جهت آميختگي حقايق با خرافات) ميشود.

پي نوشتها:

1. تفسير الميزان، ج 20، ص 86.

2. سوره قلم، آيه 51.

3. تفسير الميزان، همان.

4. سوره قلم، آيه 51.

5. بحارالانوار، ج 60، باب تأثير السحر و العين، ص 9.

6. همان.

7. همان.